Wat gebeurt er met jouw vennootschap na overlijden?

Anticiperen op mogelijke onzekerheid

Ben jij de enige bestuurder van je vennootschap, dan stopt de machine letterlijk bij je overlijden. Juridisch gezien is er op dat moment niemand meer bevoegd om beslissingen te nemen. Facturen kunnen niet meer verstuurd worden, betalingen blijven geblokkeerd en ook nieuwe overeenkomsten kunnen niet rechtsgeldig worden ondertekend. Intussen lopen de vaste kosten door: lonen, huur, leveranciersfacturen…

Voor klanten en medewerkers ontstaat meteen onzekerheid. Leveringen vertragen, afspraken blijven uit en de werking van het bedrijf komt onder druk te staan. Wat begint als een administratief probleem, kan snel ontaarden in reputatieschade of zelfs een verlies van vertrouwen bij klanten en partners.

Erfgenamen in de wachtkamer

De aandelen van een overleden ondernemer verdwijnen niet zomaar. Ze gaan over naar de erfgenamen volgens de regels van de wettelijke erfopvolging. Meestal krijgt de langstlevende partner het vruchtgebruik en de kinderen de blote eigendom. Maar voor die overdracht effectief wordt, moet de nalatenschap eerst juridisch afgehandeld worden – een proces dat vaak weken of zelfs maanden duurt.

In die periode zit de vennootschap in een vacuüm: er is niemand die officieel mag optreden als aandeelhouder of bestuurder. Geen beslissingen, geen handtekeningen, geen betalingen. Zeker als er binnen de familie onenigheid heerst over de erfenis, kan de onderneming maandenlang verlamd blijven.

Impact vennootschapsvorm

Hoe zwaar de gevolgen zijn, hangt af van je vennootschapsvorm.

Bij personenvennootschappen zoals een maatschap, vennootschap onder firma (vof) of commanditaire vennootschap (CommV), wordt de vennootschap automatisch ontbonden zodra een vennoot overlijdt. De onderneming gaat dan in vereffening, en het resterende vermogen wordt verdeeld onder de erfgenamen. Dat kan vermeden worden door in de statuten een voortzettingsbeding op te nemen. Daarmee leg je vast dat je erfgenamen de vennootschap mogen verderzetten en de rechten van de overledene overnemen.

In een bv of nv ligt dat anders. Hier bepaalt de wet dat de vennootschap blijft bestaan, en dat de erfgenamen voorlopig de rechten van de overledene uitoefenen tot de aandelen verdeeld zijn. In de statuten kan je bovendien iemand aanduiden die die rechten namens alle erfgenamen uitoefent. Zo blijft de werking verzekerd tot de nalatenschap volledig is afgerond.

Bestuur zonder bestuurder

Zelfs als de aandelen goed geregeld zijn, kan het bestuur nog altijd vastlopen. Ben jij de enige bestuurder, dan moeten je erfgenamen een algemene vergadering samenroepen om een nieuwe bestuurder te benoemen. Dat klinkt eenvoudig, maar in de praktijk kan dat tot spanningen leiden – zeker als niet iedereen het eens is over wie die rol moet opnemen.

Een elegante oplossing is om in de statuten een opvolgend bestuurder te voorzien. Die persoon – een familielid, medewerker of externe vertrouwenspersoon – neemt automatisch het mandaat over bij jouw overlijden. Zo vermijd je een juridisch vacuüm en kan de dagelijkse werking gewoon doorgaan.

Continuïteit onderneming verzekeren

Het onderwerp lijkt ver van jouw bed, maar niets regelen betekent een groot risico voor alles wat je hebt opgebouwd. De continuïteit van je onderneming hangt af van duidelijke afspraken en een goed juridisch kader. Je kan nu al een tweede bestuurder aanstellen of vastleggen wie je opvolgt. Ook via een testament of een schenking bij leven kan je bepalen wie je aandelen erft en onder welke voorwaarden.

Het is verstandig om dit samen met een jurist of fiscaal adviseur te bekijken. Zo houd je rekening met de specifieke regels rond successierechten en voorkom je dat een slecht voorbereide overdracht financieel of relationeel ontspoort. Uiteindelijk gaat dit niet enkel over cijfers of documenten. Het gaat over mensen: je familie, je medewerkers en je zakenpartners. Door tijdig te plannen, geef je hen zekerheid en rust – en bescherm je de toekomst van je onderneming.

Vijf praktijktips voor zorgeloze overdracht

Leg een opvolger vast in je statuten:

Benoem een opvolgend bestuurder die automatisch het roer overneemt bij jouw overlijden. Zo vermijd je dat de onderneming tijdelijk stuurloos blijft.

Benoem een tweede bestuurder:

Zelfs als die vandaag geen actieve rol speelt, zorgt een tweede bestuurder voor continuïteit wanneer jij plots wegvalt.

Werk met een testament of schenking:

Bepaal wie je aandelen erft en onder welke voorwaarden. Met een schenking bij leven kan je het stemrecht of dividendrecht behouden zolang je leeft.

Zorg dat je erfgenamen geïnformeerd zijn:

Maak duidelijk wat je plannen zijn, waar belangrijke documenten zich bevinden en wie ze kunnen contacteren. Dat voorkomt stress en misverstanden.

Laat je adviseren door een expert:

Een jurist of fiscaal adviseur kan helpen om de overdracht juridisch sluitend en fiscaal voordelig te regelen, op maat van jouw situatie.

---

Bronnen